انحراف مچ پای کودک به داخل یا خارج از اختلالات شایع پا هستند که شیوه راه رفتن فرزندتان را تغییر می‌دهند. وقتی می‌بینید کودک‌تان هنگام راه رفتن، پای خود را به سمت داخل یا بیرون می‌چرخاند، متوجه می‌شوید که یک مشکل جدی وجود دارد. گاهی این وضعیت باعث زمین خوردن‌های مکرر یا ناشی‌گری در حرکات می‌شود و والدین را به فکر درمان یا مراجعه به متخصص می‌اندازد. خوشبختانه خیلی از این موارد، جزئی و موقتی هستند و بخشی از روند طبیعی رشد استخوان‌ها و مفاصل کودک به شمار می‌روند. با این حال، به ندرت پیش می‌آید که به بررسی تخصصی‌تری برای انحراف مچ پای کودک شما نیاز باشد. که گاها انحراف از چرخش مچ پا به داخل و یا خارج نیز می تواند باشد اگر درباره وضعیت پای فرزندتان نگران هستید، پیشنهاد می‌کنیم با متخصصان باتجربه کلینیک نسخه مشورت کنید. همچنین، برای آشنایی با علل و علائم و درمان این عارضه با ما همراه باشید.
علت انحراف مچ پای کودک به داخل یا خارج
انحراف مچ پای کودک به داخل یا خارج معمولاً ناشی از تغییرات طبیعی در ساختار استخوانی اندام تحتانی او است و در اغلب موارد، درمان خاصی نمی‌خواهد و با ادامه رشد، اصلاح می‌شود. اما شناخت علل اصلی این وضعیت برای تشخیص درست به خانواده‌ها اطمینان خاطر بیشتری می‌دهد.
علت انحراف مچ پای کودک به داخل (Intoeing)
۱) متاتارسوس اداکتوس (Metatarsus Adductus): در این حالت، قسمت جلویی پا (پنجه) به سمت داخل انحراف دارد. این وضعیت اغلب در نوزادان دیده می‌شود و معمولاً تا سن یک سالگی به طور خودبه‌خود برطرف می‌شود.
2) چرخش داخلی استخوان ساق (Internal Tibial Torsion): زمانی رخ می‌دهد که استخوان ساق پا (تیبیا) به سمت داخل چرخیده باشد. این حالت باعث می‌شود پاها هنگام راه رفتن به سمت داخل بچرخند. به‌طور معمول، این مشکل تا سن ۲ تا ۳ سالگی اصلاح می‌شود.
3) افزایش چرخش قدامی استخوان ران (Increased Femoral Anteversion): در این شرایط، استخوان ران (فمور) به سمت داخل چرخیده و موجب چرخش پاها به داخل می‌شود. این وضعیت بیشتر در کودکان ۴ تا ۶ ساله مشاهده می‌شود و معمولاً تا سن ۷ تا ۹ سالگی به طور طبیعی بهبود می‌یابد.
علت انحراف مچ پای کودک به خارج (Out-toeing)
- چرخش خارجی استخوان ساق (External Tibial Torsion):
در این حالت، استخوان ساق به سمت بیرون چرخیده و موجب چرخش پا به خارج می‌شود.
- چرخش عقب‌رو استخوان ران (Femoral Retroversion):
زمانی که استخوان ران به سمت خارج چرخیده باشد، پای کودک نیز هنگام راه رفتن به بیرون تمایل پیدا می‌کند.
نشانه انحراف مچ پای کودک به داخل یا خارج
شناخت علائم انحراف مچ پای کودک به داخل یا خارج برای والدین خیلی اهمیت دارد، چرا که تشخیص و مدیریت وضعیت را بهتر می‌کند. این علائم بسته به نوع انحراف، متفاوت هستند. در ادامه، علائم هر یک از این دو نوع انحراف به طور جداگانه توضیح داده شده است.
علائم انحراف به داخل (Intoeing)
در انحراف مچ پای کودک به داخل، پاها به سمت داخل چرخیده و با علائم زیر همراه است:
• چرخش انگشتان پا به سمت داخل: نوک انگشتان پا به سمت داخل بدن می‌چرخد.
• راه رفتن با پاهای متمایل به داخل: هنگام راه رفتن، کودک پاهای خود را به سمت داخل می‌چرخاند و این حرکت باعث می‌شود که پاها حین راه رفتن، به‌طور واضح به سمت بدن بچرخند.
• احساس بی‌ثباتی هنگام راه رفتن: کودک هنگام راه رفتن احساس عدم تعادل می‌کند و در معرض زمین خوردن یا لغزش قرار می‌گیرد.
• ظاهر کج پا: والدین متوجه می‌شوند که پاهای کودک به‌ویژه در ناحیه انگشتان به سمت داخل متمایل هستند.
• عدم درد: این وضعیت اکثراَ بدون درد است و کودک هیچگونه دردی احساس نمی‌کند.
• بیشترین شیوع در نوزادان و کودکان زیر ۲ سال: این مشکل بیشتر در نوزادان و کودکان زیر ۲ سال دیده می‌شود و معمولاً خودبه‌خود در سنین ۲ تا ۳ سالگی اصلاح می‌شود.
علائم انحراف مچ پای کودک به بیرون (Out-toeing)
در انحراف مچ پای کودک به بیرون، پاها به سمت بیرون چرخیده و با علائم زیر همراه است:
• چرخش انگشتان پا به سمت خارج: نوک انگشتان پا به سمت بیرون بدن می‌چرخد.
• راه رفتن با پاهای باز: کودک هنگام راه رفتن، قدم‌های خود را با فاصله بیشتری از هم برمی‌دارد و پاهایش به سمت بیرون می‌کشاند.
• ظاهر پا به سمت بیرون: متمایل شدن پاهای کودک به بیرون برای والدین کاملاً مشهود است و گاهی پاها به‌طور واضح، حین راه رفتن از امتداد بدن خارج می‌شوند.
• راه رفتن راحت‌تر: احساس راحتی بیشتر کودک در این انحراف، به علت وضعیت طبیعی‌تر پاهاست.
• عدم درد: مانند انحراف به داخل، در این نوع انحراف هم معمولاً کودک دردی ندارد.
• شیوع بیشتر در سنین بالاتر: این مشکل بیشتر در کودکان بزرگ‌تر از ۲ سال بروز می‌کند و امکان دارد تا سنین ۴ تا ۶ سالگی به‌طور طبیعی اصلاح شود.
درمان انحراف مچ پا به داخل و یا خارج
درمان انحراف مچ پای کودک به داخل یا خارج بستگی به شدت و نوع مشکل دارد. در اکثر موارد، این وضعیت‌ها به‌طور طبیعی با رشد کودک بهبود می‌یابند و به درمان خاصی نیاز ندارند. با این حال، آگاهی از روش‌های درمانی موجود می‌تواند کمک کند تا والدین در صورت نیاز اقدام مناسب را انجام دهند.
مشاهده و نظارت
اولین و مهم‌ترین روش درمانی در بیشتر موارد، مشاهده و نظارت است. معمولاً انحرافات مچ پا به‌طور خودبه‌خود و با رشد کودک بهبود می‌یابند. در بیشتر مواقع، این مشکلات تا سن ۲ تا ۳ سالگی اصلاح می‌شوند، به‌ویژه در مواردی که مربوط به چرخش داخلی استخوان ساق یا متاتارسوس اداکتوس باشد. والدین باید تغییرات پاهای کودک را زیر نظر داشته باشند و در صورت مشاهده پیشرفت مثبت، نیازی به درمان اضافی نخواهد بود.
استفاده از بریس یا ارتز
اگرچه ارتزها و بریس‌ها برای همه کودکان لازم نیستند، اما در مواردی که انحراف مچ پا با صافی کف پا، ضعف عضلات یا بدشکلی ساختاری همراه است، استفاده از آن‌ها می‌تواند بخشی مؤثر از درمان باشد مخصوصاً اگر به‌درستی و توسط متخصص تجویز شوند.
جراحی
جراحی برای درمان انحرافات مچ پا بسیار نادر است و تنها در مواردی که مشکل شدید، مداوم یا همراه با اختلالات عصبی و عضلانی باشد در نظر گرفته می‌شود. این روش در مواقعی که انحراف تأثیر زیادی بر عملکرد کودک داشته باشد و سایر درمان‌ها مؤثر نباشند، استفاده می‌شود.
فیزیوتراپی برای درمان
در برخی از موارد، فیزیوتراپی و تمرینات خاص مفید است، مخصوصاً وقتی مشکل با عضلات یا اعصاب مرتبط باشد. این روش معمولاً در صورتی تجویز می‌شود که انحرافات مچ پا همراه با مشکلات حرکتی دیگر باشد.
پیگیری منظم وضعیت مچ پا
یکی از توصیه‌های اصلی، پیگیری منظم با پزشک یا متخصص ارتوپد است تا روند درمان و پیشرفت وضعیت بررسی شود و در صورت نیاز، اقداماتی برای اصلاح آن انجام گیرد.
نگرانی‌های والدین با در نظر گرفتن این روش‌های درمانی تا حد زیادی کاهش یافته و از پیشرفت صحیح وضعیت پاهای کودک اطمینان حاصل می‌کنند.
سوالات متداول
۱. آیا انحراف مچ پا در کودکان نیاز به درمان دارد؟
در بیشتر موارد، انحراف مچ پا به‌طور طبیعی با رشد کودک بهبود می‌یابد و نیازی به درمان خاصی ندارد.
۲. آیا انحراف مچ پا دردناک است؟
معمولاً نه، این مشکل اغلب بدون درد و بدون محدودیت حرکتی است. اگر درد یا تورم وجود داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
۳. آیا استفاده از کفش‌های خاص می‌تواند مفید باشد؟
بله، کفش‌ها و کفی‌های طبی برای برخی کودکان با انحراف مچ پا مفید است، مخصوصاً وقتی با تشخیص دقیق و تحت نظر متخصص استفاده شوند.
۴. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر انحراف پا به‌طور غیرطبیعی ادامه یافت یا با مشکلات دیگر مانند درد یا لنگیدن همراه باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.
۵. آیا انحراف مچ پا بر راه رفتن کودک تأثیر می‌گذارد؟
در بیشتر موارد، انحراف مچ پا تأثیری بر راه رفتن کودک ندارد و به‌طور طبیعی با گذر زمان اصلاح می‌شود.
سخن پایانی
انحراف مچ پای کودک به داخل یا خارج اگرچه در بسیاری از موارد طبیعی و بدون درد است، اما بی‌توجهی به آن زمینه‌ساز مشکلات جدی‌تری در آینده شود. مثلاً عدم درمان آن باعث ایجاد دردهای مزمن پا، زانو یا حتی کمر، کاهش اعتماد به نفس کودک، اختلال در نحوه راه رفتن یا ساییدگی غیرعادی کفش‌ها شود. اینجاست که تخصص پزشکان کلینیک دکتر فووت اهمیت پیدا می‌کند. آن‌ها با ارزیابی دقیق ساختار پا، انجام تست‌های حرکتی و توجه به روند رشد کودک، تشخیص می‌دهند که آیا مشکل به‌مرور رفع می‌شود یا نیاز به مداخله درمانی دارد. این تخصص و تجربه است که به والدین آرامش خاطر و به کودکان فرصتی برای رشد سالم و طبیعی می‌دهد. اگر نگران هستید، پیشنهاد می‌کنیم با متخصصان باتجربه کلینیک نسخه مشورت کنید..
